I te 30 o Pipiri 2012, e 682,200 ngā tāngata i tēnei whenua i kī he Māori rātau, e ai ki ngā whakatau tata taupori o Tatauranga Aotearoa. Ko te taupori o Aotearoa i taua wā anō i whakatau tatahia he 4,433,000. Ko te tikanga o tēnei he 15.4 ōrau o te taupori he Māori, kua piki mai i te 15.1 ōrau i te tau 2002.
Engari, he pōturi ake tēnei auau rerekētanga ki te tekau tau o mua ake (1992-2002). I taua tekau tau, i tipu te taupori Māori mai i te 13.6 ōrau ki te 15.1 ōrau o te taupori katoa o Aotearoa.
Kauwhata 1
Ko te huringa o te taupori mō te Māori mai i te tau 2002 ki te tau 2012 i tino kitea i te rōpū taipakeke neke atu i te 80 ngā tau. I te tau 2012 tata ki te 5,000 o ngā Māori he 80 tau neke atu rānei, otirā i te 10 tau i mua atu he 2,400 anake.
E ai ki ngā whakatau tata, ko te ōwehenga o ngā tāne Māori e roa ana te ora kei te tere tipu haere i roto i te tekau tau o mua ake – mai i te 0.1 ōrau te piki i te tekau tau 1992-2002 ki tētahi pikitanga o te 0.3 ōrau mō te tekau tau 2002-2012.
Kauwhata 2
Kei te pakeke haere anō te taupori katoa
Ko ngā tāngata 65 ngā tau, neke atu rānei he 14 ōrau o te taupori tapeke o Aotearoa. He pikitanga tēnei o te 2 ōrau i roto i te tekau tau kua hipa. I waenga i te tau 2002 me te 2012, i piki anō te hunga 85 ngā tau, neke atu rānei, i Aotearoa (mai i te 1.3 ōrau ki te 1.7 ōrau o te taupori tapeke). Engari, ko te ōwehenga o te taupori 0-14 tau i heke haere i roto i te tekau tau, mai i te 22 ōrau ki te 20 ōrau.
I te 30 o Pipiri 2012 ko te tapeke taupori āwhiwhi o Aotearoa he 4,433,000. He pikitanga tēnei o te 27,900 (0.63 ōrau) mai i te marama o Pipiri 2011.
Ko te pikitanga tūturu (te tāwere o ngā whānautanga ki te maha o ngā matenga) i tautoko i te 31,100 ki tō tātau taupori i waenga i te Pipiri 2011 me te Pipiri 2012. Ko te hekenga more (te rahinga ake o ngā kaiheke i te hunga i wehe atu) he 3,200 te tarepa. Nā tēnei i āhua pōturi te tipu taupori i waenga i te Pipiri 2011 me te Pipiri 2012. Otirā, nō Pipiri 2000 ki Pipiri 2001 rā anō i kitea e pēnei ana te pōturi o te pikitanga taupori.
Ka whakataurite atu ki te taupori o Ahitereiria i whakatau tatahia he 22,683,600 i te 30 Pipiri 2012, he 359,600 (1.5 ōrau) te nui ake i tō Pipiri 2011. He rite te taupori o Airana ki tō tātau, arā, he 4,585,100 te tokomaha o ngā tāngata i te tau 2012.
Kei te āta pakeke haere te taupori
Mai i te tau 2002 kei te pakeke haere te taupori o Aotearoa. Ko te tau waenga (arā, ko tētahi haurua o te taupori he pakeke ake, ko tētahi haurua he tamariki ake i tēnei) kua piki mai i te 34.8 tau i te tau 2002 ki te 37.0 tau i te tau 2012. Ko te tau waenga he pakeke ake mō ngā tāne (i piki mai i te 34 ki te 35.7 tau) me ngā wāhine (i piki mai i te 35.6 ki te 38.2 tau).
Ko te tau waenga mō te Māori i pōturi ake te piki ki tērā o te taupori tapeke o Aotearoa i roto i te 20 tau kua huri. Mō te Māori, i piki mai i te 20.3 tau i te tau 1992 ki te 23.2 tau i te 2012. Mō ngā tāne ko te tau waenga he 22 tau i te tau 2012 (mai i te 19.8) me te piki anō mō ngā wāhine ki te 24.5 tau (mai i te 20.8) i roto i te 20 tau.
Pakeke tau waenga o te taupori (i ngā tau) |
|
1992 |
2002 |
2012 |
|
Māori |
Tāne |
19.8 |
21.2 |
22.0 |
Wahine |
20.8 |
23.2 |
24.5 |
Tapeke |
20.3 |
22.1 |
23.2 |
|
Taupori o Aotearoa |
Tāne |
31.0 |
34.0 |
35.7 |
Wahine |
32.2 |
35.6 |
38.2 |
Tapeke |
31.7 |
34.8 |
37.0 |
Puna: Tatauranga Aotearoa